Kumaş Ham Maddeleri Nelerdir?

Giyinmek insanın temel ihtiyaçlarındandır. Kumaşlarda giyinmek için giysi yapımının temel taşı olan yarı mamul ürünlerdir. Kumaşlar; çeşitli bitkiler (pamuk, keten vb), hayvanlar (yün, kaşmir vb) ve sentetik maddeler (polyester, akrilik vb) kullanılarak üretilirler. Bu hammaddeler çeşitli teknikler ile iplik haline getirilir. Bu iplikler ise kumaş üretiminde kullanılır. 

Dünyada kumaş ham maddesi olarak ilk kere keten bitkisi kullanılmış, tarihte kumaş üretimi keten ipliklerin dokunması ile başlanmıştır. Daha ondan sonra yün kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonraları pamuklu kumaşlar yaygınlaşmıştır. Bu sayılanlara da ipeği eklemek de yanlış olmayacaktır. 17. Yüzyılda önce Fransa’da, sonra İngiltere’de merinos yünüyle imal edilen kumaşlar yayıldı. Pamuk ise başlangıçta şimal ABD’da 17. Yüzyıldan beri ekiliyordu. Fakat diğerlerinin aksine ipek daha yavaş bir yayılım göstermiştir. Bunun nedeni ipeğin pahalı ve az bulunmasıdır. İlerleyen yıllarda elbise ham maddesi olarak polyester, naylon ve akrilik şeklinde bileşik kumaşlar yaygınlaşmıştır.

Kumaş Üretimi

Kumaş dokuma, örme ve dokusuz yüzeyler olmak üzere 3 temel yöntem ile üretilir. Dokuma ilk bulunan ve en yaygın kullanılan kumaş üretme metodudur. Dokumada genel ilke atkı ve örgülerin birbirinin içerisinden geçmesidir. Bu alanda yapılmış en büyük yenilik; Leonardo da Vinci’nin icadı (1490) olan mekiğin kullanılmasıydı. Bu yöntemde atkı iplikleri mekik içindeki bir çubuk üzerinde sarılıdır. Zincir belirli aralıklarda ipliklerin yerini değiştirip iplikleri birbirlerinden uzaklaştıklarında, dokumacı açılan kanala bir kenarından diğer kenarına mekiği geçirir. Daha sonrasında iplikler tersi yönde birbirinden uzaklaşır. Dokumacı yeniden mekiği bir uçtan öteki kenara kadar geçirir. Bu işlem devamlı devam eder.

Doğal Kumaşlar

Pamuk: Yüksek ısıda yıkandığında çeker, ütülenmeye karşı dayanıklıdır ve eğer renkli ise, ilk yıkamada tek başına olmasına dikkat edilmelidir. Pamuk; serin meblağ, esnektir, sürtünme ve darbelere karşı dayanıklıdır. Yıkamalara karşı renk dayanıklılığı yüksek değildir ve kırışmaya eğilimlidir.

İpek: Çok yüksek ısıda ve santrifüjlü makinede yıkanmaz. İnatçı lekeler söz konusu olduğunda, bir uzmana başvurmak gereklidir. Düşük ısıda ve buharsız ütülenmelidir. Dayanıklıdır, çok hafiftir, dokunuşu yumuşak ve hoştur. Renk dayanıklılığı yüksektir. Terlemeye ve çitilenmeye karşı hassastır.

Keten: her zaman elde veya duyarlı programlarda, tercihen soğuk su ile yıkanmalıdır, santrifüjlü makinede kurutulmamalı ve çok sıcak su ile yıkanmamalıdır. Kırışma eğilimi çok yüksektir. Ütülenmeye dayanıklıdır.. Serin meblağ ve dokunuşu yumuşaktır, kire dayanıklıdır.

Yün: Yüksek ısıda yıkandığında çeker, eğer asılarak kurutulursa deformasyona uğramış olur. Yün lifleri, ısıyı çok iyi yalıtır, yüksek rutubet özelliği vardır ve yitirdiği şeklini kolayca bulur. Keçeleşme ve sararmaya eğilimlidir. Kaşmir, alpaka, deve, tiftik vb hayvansal kaynaklı lifler yüne benzer özellikler gösterirler.

Bileşik Kumaşlar (insan yapımı)

Polyester, Naylon ve Lycra vb: Bu kumaşların elyafları insan yapımıdır, hammaddesi petrokimya ve kömür şeklinde fosil yakıtlardır. Isıya karşı çok kırılgandırlar, ılık su ile yıkanmalı ve düşük ısıda buharsız ütülenmelidirler. Fazla kırışmazlar ve renk dayanıklılıkları yüksektir. Kolayca yanabilirler ve statik elektrik taşırlar. Verilen bilgiler kompozisyonu saf olan kumaşlar için geçerlidir. Karışımlar söz konusu olduğunda, her kumaşın yüzdesi öğrenilerek bakım yapılmalıdır.

Yapay Kumaşlar

Asetat, Lyocell, Rayon ve Viskoz vb: Bu kumaşlarda bulunan elyaflar da insan yapımıdır ancak hammaddesi naturel olan ve doğada bulunan ağaçlar ve selülozik ürünlerdir. Deforme olmamaları için santrifüjlü makinede yıkanmamalıdır. Dokunuşları çok yumuşaktır ve renk dayanıklıkları yüksektir. Nem emme özelikleri düşüktür, rahat yanabilir ve statik elektrik taşırlar.