Haşıl Sökme İşlemi Nedir?

Tekstil terbiyesinde klasik ön terbiye prosesleri yüksek enerji, su ve kimyasal kullanımı olan haşıl sökme, hidrofilleştirme ve ağartma adımlarını içerir. Genel tekstil terbiyesinde olduğu gibi ön terbiye işlemlerinde de yapılan son çalışmalar daha ekolojik, etkili ve ekonomik prosesler üzerine yoğunlaşmaktadır.

Haşıllama işlemi (İngilizce; desizing) ipliğe kayganlık vermenin yanında dokuma yada eğirme işlemleri sırasında ipliğin daha kuvvetli ve stabil olmasını sağlar. Haşıllanmış iplikler daha kolay ayrılabilir ve mekanik etkilere karşı daha dayanıklılardır. 

Haşıl ajanlarına ek olarak, ipliklerin yumuşak ve düzgün olması için ayrıca elektrostatik etkinin engellenmesi amacıyla banyoya haşıl katkı maddeleri eklenmektedir. Bu katkı maddeleri; yağlar, doğal ve sentetik vakslardır. Tüm bu haşıl ajanları ve katkı maddelerinin boyama ve baskıdan önce uzaklaştırılması gerekmektedir.

Nişasta bazlı haşıllama ajanları pamuk ipliklerinin haşıllanmasında yıllardır kullanılan başlıca bileşenlerdir.

Haşıl sökme prosesi, çözgü ipliklerine uygulanmış haşıl komponentlerinin (nişasta, Polivinilalkol (PVA) ve karboksimetilselüloz (CMC) vb) uzaklaştırılması şeklinde yapılmaktadır ve bu işlemin enerji, su ve kimyasal tüketimi çok fazladır. Aynı zamanda tüm tekstil işleminin toplam KOİ’nin %50-80'ni oluşturmaktadır.

Pamuklu kumaşlara uygulanan geleneksel haşıl sökme işlemi yüksek sıcaklıklarda yıkama ve yüzey aktif maddelerin yüksek konsantrasyonlarda kullanılmasıyla yapılmaktadır. Bunun sonucunda oluşan atık su yüksek KOİ ve BOİ içerir. Bu nedenle; daha az su, enerji ve atık yükü sarfiyatı için, temiz üretime alternatif uygulama metotları aranmaktadır

Nişasta haşılının sökülmesinde en yaygın kullanılan yöntemler amilaz enzimi ile haşıl sökme ve oksidatif haşıl sökme yöntemleridir. Literatürde; yüzey aktif maddeler, enzimatik, alkali, oksidatif ve asidik (hidrolitik) yöntemler gibi haşıl maddesini tekstil substratlarından uzaklaştırmak için kullanılan pek çok yöntem özetlenmiştir