Kapok Lifleri Özellikleri

Kapok lifleri, kapok ağacının kapsül şeklindeki meyvesinin içinde bulunan bir tür tohum lifidir. Botanik olarak malvaceae ailesine ait Ceiba pentandra olarak bilinen kapok ağacı, bir diğer adıyla “Java kapoğu”, genellikle Asya, Afrika ve Güney Amerika’da yetiştirilmektedir.

10. yüzyıldan itibaren bir tarım ürünü olarak üretimi yapılan kapok elyafının ihracatçıları arasında Endonezya, Tayland ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkeler yer alırken; Japonya, Çin ve Hong Kong kapok elyafını ithal eden ülkelerin başında gelmektedir.

Birçok sentetik lifte dahi bulunmayan sıra dışı özelliklere sahip kapok lifleri günümüzde tekstil lifi olarak pek bilinen bir lif türü değildir. 

Tohum lifi denildiğinde ilk akla gelen doğal lif pamuk olduğundan ve her ikisi de bir tohum lifi olduğundan, kapok lifleri gerek lif yapısı gerekse lif özellikleri bakımından çoğunlukla pamuk lifleri ile kıyaslanırlar. Fakat kapok lifleri pamuk liflerinin aksine, ince ve kolay kırılan bir yapısı ile dokumaya ve eğrilmeye pek uygun değildir. Çoğunlukla, çeşitli lifler ile karışım halinde kullanılarak tekstil yüzeyi haline getirilirler.

İçi boş lif yapısı, sudan hafif özgül ağırlığı, suyu sevmeyen fakat bir o kadar yağ emici karakteri ile öne çıkan kapok lifleri bilinen doğal lif türlerinden oldukça farklı bir profil sergilemektedir.

Kapok lifleri pamuk lifleri gibi tek hücreli liflerdir. Kapok lifleri hafif ve antialerjik yapısı ile yorgan, yastık, oyuncak gibi malzemelerde dolgu maddesi olarak kullanılmaya oldukça uygun bir tekstil malzemesidir. Ayrıca, suda batmayan özelliği sayesinde can yeleği gibi su üzerinde yüzebilmesi istenen ürünlerin üretiminde uzun yıllar kullanılmıştır.

Sentetik tekstil malzemelerinin yaygınlaşması ile birlikte, kapok liflerinin kullanım alanlarında daha çok sentetik lifler tercih edilir hale gelmiştir. Sentetik liflerin daha ucuz maliyette olması, doğal ürünlerin aksine sentetik ürünlerin bakım kolaylığı, deterjanlara ve yıkamaya dayanıklılığı; dolgu elyafı olarak sentetik liflerin tercih edilmesinde etkin rol oynamıştır.

Ancak, son yıllarda sürdürülebilirlik kavramının endüstriyel hayata girmesi ve bu bilincin tüketiciye aktarılması ile birlikte, tüm endüstri alanlarında olduğu gibi tekstil endüstrisinde de sürdürülebilir bir geleceğe katkı sağlama arayışı başlamıştır.

Sürdürülebilir bir tekstil üretimi için dikkat edilmesi gereken birçok parametre bulunsa da, hammadde olarak petrol türevli sentetik malzemeler yerine çevre-dostu, yenilenebilir ve biyobozunur doğal maddelerin kullanımı sürdürülebilirliği destekleyen yöntemler arasında gelmektedir. Bu noktada, kapok lifleri özellikle teknik tekstiller gibi fonksiyonel özelliklerde tekstil malzemelerinin üretiminde oldukça önemli bir hammadde kaynağı olma potansiyeline sahiptir. Liflerin suda batmayan, ses ve ısı yalıtımı sağlayan yapısı ve hidrofobik özelliğinin aksine yüksek oranda yağ çekme özelliğine sahip olması kapok liflerini birçok sentetik lif türünden üstün kılmaktadır.

Bu nedenle, bu derleme çalışmasında kapok liflerinin yapısı ve karakteristik özellikleri ile birlikte bu liflerin tekstil endüstrindeki yeri ve tekstil endüstrisi için önemine yer verilmiştir.

Kapok elyafından yapılan ürünler