Pamuk İpliği Nedir? Pamuk İplik Çeşileri, Kalınlıkları ve Özellikleri

Pamuk ipliği yapımında kullanılan pamuğun yapısında kök, yaprak, sap, tohum ve çiçek bulunur. Yıllık bir bitki olan pamuk, 1 ile 1,5 metre kadar uzamaktadır. Pamuk lifi rengi kreme çalan beyaz renktedir. Kimyasal yapısı, yetiştirme koşullarına göre değişmektedir. Pamuk lifi içinde, selüloz, pektin, hemiselüloz, protein, anorganik maddeler, yağ, vaks ve renkli madde barındırır.

Pamuk İpliği Nedir?

Latince adı Cotton olan pamuk, kültürü yapılan, asıl vatanı Hindistan olan yıllık bir bitkidir. Ağustos ve Ekim’de elle ya da makinelerle toplanarak işlenir. En sağlıklı lifler içinde pamuk gelmektedir. Kimyasal yapısı ile diğer lif türlerinden ayrılır.

• Kimyasal yapısında birçok farklı madde barındırır.
• Pamuk lifi içinde selüloz oranı yüzde 100’ e yakındır. Bu yüzden selülozun tüm özelliklerini barındırır.
• İstediği iklim türü sıcak ve rutubetli iklimdir.
• Ham maddesinde tarlalarda üretimi yapılan doğal pamuktur.

Pamuk iplik kalınlıkları

Kumaş kalınlığının belirlenebilmesi için pamuk iplik kalınlıkları, değişkenlik gösterir. Pamuk ipliğinin kalınlığını Ne simgesi belirlemektedir. Ne 6/1’den başlayarak Ne 100/1’e kadar pamuk ipliği kalınlığı yapılmaktadır. Pamuk ipliğinde en kalın iplik Ne 6/1’dir. Rakam büyümeye başladıkça ipliğin kalınlığı da azalmaya başlar.

Pamuk İplik Kalitesi Nedir?

İpliğin kalınlığına ve inceliğine göre pamuk iplik kalitesi belirlenir. Pamuk iplik kalitesi;

1. Open-end iplik
2. Karde iplik
3. Penye iplik olmak üzere üç çeşittir.

Open End Pamuk; Diğer pamuk ipliklerine göre sert ve kalitesiz olarak open-end iplikleri gösterilmektedir. Open-end pamuk ipliği, temizlenerek tarak ve CER makinelerine gönderilir. Bu makinelerde 1.2 mm uzunluğundaki pamuklar kullanılarak iplik haline getirilir.

Karde iplik türü Open-end pamuk ipliğine göre daha kaliteli ve yumuşak özelliğe sahiptir. 1.5 mm uzunluğundaki pamuklar Ring makinelerinde iplik haline getirilir. Tüylü yapıya sahiptir. Bu tüylü yapı enzim prosesi uygulanıp bu tüyler temizlenir. Ancak enzim işlemi pamuk ipliğini sertleştirdiğinden dolayı boyama işlemi yapılırken silikon ile yumuşak hale getirilmektedir.

Penye iplikler, karde iplik türü ile aynı özellikleri taşır. Penye iplikleri üretiminden önce taranır ve düzgünleştirilir. Karde iplik gibi tüylü yapıya sahip olan penye iplikler, enzim ve silikon uygulamaları yapılarak tüylerinden arındırılarak yumuşatılması sağlanır.

Pamuk Lifinin Özellikleri

Pamuk lifi uzunluğu, kısa olarak 26 mm, orta boy olarak 27-29 mm, uzun olarak 30-38 mm ve çok uzun olarak 38 mm’den fazla olarak belirtilmiştir. Pamuk lifinde uzunluk arttıkça incelik de artmaya başlar.

Pamuk lifi yetiştiği bölgeye göre kar beyazı, beyaz, krem rengi, gri, sarı ve kahverengi renklerinde olmaktadır. Doğal bir matlığa sahip olan pamuk lifine merserizasyon işlemi yapılarak parlak olması sağlanmaktadır.

Pamuk lifinin uzunluğu sayesinde kopmaya, sürtünmeye karşı sağlamlığı bulunmaktadır. Pamuk çok fazla sıcak tutmadığı için özellikle giyim sektöründe sıklıkla kullanılmaktadır. Fazla güneş ışığına maruz kalırsa pamuk dayanıklılığı yitirmektedir.

Küf mantarlarından sıklıkla etkilenen pamuk lifi buruşma özelliğine sahiptir. Pamuk lifi 95 dereceye kadar rahatlıkla yıkanabilir. Klorlu ağartma işlemine dayanır. Normal sıcaklıkta kurutulma işlemi yapılsa bile çekme yapabilir. Sentetik karışımlara göre 220 dereceye kadar ütüleme yapılabilmektedir.

Pamuk İpliği Nerelerde Kullanılır?

• Ev tekstilinde (perde, döşemelik kumaş, havlu, bornoz, süs eşyası, masa ve yatak örtüleri)
• İç giyim alanında
• Dış giyim alanında ceket, yelek, pantolon, t-shirt, sweatshirt)
• Sargı bezi, bandaj

Pamuk lifinden, Amerikan bezi, patiska, basma, gazlı bez, tülbent, müslin, ekose, pamuk jorjet, etamin, pike gibi kumaşlar da üretilmektedir.

Pamuk İpliği Çeşitleri

Ülkemizde orta lifli pamuk çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar Akala, Stoneville 453, Carolina Quin, Çukurova 1518, Sayar 314, Flora, Celia, Candia, Julia, Beyaz Altın 119, Nazilli 84 ve Nazilli 87, Maraş/Erşan 92, Ege 7913 Carmen, BA308 ve Diamond’dur.

Pamuk İpliği Nasıl Elde Edilir?

Pamuk iplik üretimi birçok farklı aşamadan geçirilerek gerçekleştirilir. Pamuk, koza içinde olan bir bitkidir. Kozasından çıkan pamuklar toplanarak çırçır fabrikasına işlenmeye götürülür. Burada pamuk lifleri ve pamuk çekirdeği temizlemesi yapılır. Pamuk çekirdeği ve liflerin ayırım işlemi bittikten sonra pamuk preslere konularak sıkıştırılır ve balyalar halinde iplik yapımı için fabrikaya gider.

Balya halindeki pamuklar gevşek hale getirilerek toz ve kirden arındırılır. Pamuğun kalitesinin artırılması için çeşitli pamuk balyaları karıştırılır ve parçalayıcı, açıcı ve didici makinelerine gönderilir. Bu makinelerde pamuk yumuşatılır ve pamuk keçesi denilen tarama odasında farklı boy lifler yumak haline getirilir.

Pamuk lifi tarama işlemine gönderilir ve burada düzgün şekilde taranarak gevşek halat durumuna getirilir. Buradan iplik çekme tezgahlarına getirilen halatlar pamuk çekme tezgahından makine çekme tezgahına aktarılır. Burada yarı bükülmüş olan iplik tahta makaralara sarılarak yarı bükülmüş iplikler sağlamlaştırılarak kopması engeller. İplik son olarak vargelle eğirme ya da halkalı eğirme makinelerine konularak eğrilerekpamuk ipliği yapımı tamamlanır.