Peşkir Nedir?

Peşkir kelimesi farsçada "pişgir" kelimesinden türemiştir. Pamuk ipliğinden dokunmuş havludur.
Yemek yerken kullanılan, el kurulanan, büyük mendil biçiminde pamuk ya da keten bezdir.

Ülkemizde ise bazı kesimlerinde (karadeniz bölgesi vb.) havlu anlamına gelmektedir. Ancak sırf havlu olarak değil, el bezi veya peçete anlamlarına da gelir.

Peş ve kir kelimelerinin birleşiminden yorumlamaya çalışırsak, esasen eldeki kirin eteklere sürülmesi olayıdır.

Geçmişte özel peşkir dokuma atölyeleri olduğu bilinmektedir.

Peşkir Dokuma Sanatı

Dokuma sanatının kökleri çok eskilere dayanmaktadır. Bu köklü geçmiş Anadolu dokumacılığının bugüne kadar gelişerek gelmesini sağlamıştır.

Anadolu’da el dokumacılığının en güzel örneklerinin görüldüğü ürünlerden biri de peşkirlerdir. Kentlerde unutulan, günümüzde köylerde de unutulmak üzere olan peşkirlerde sosyal yaşamın izleri gizlidir. Bir zamanlar Osmanlı saraylarından Yörük sofralarına kadar geniş kullanım alanı olan peşkir, hem işlevsel hem de dekoratif bir eşya olarak gelenek ve göreneklerimizin, inançlarımızın bir göstergesidir.

Peşkir eski Osmanlı kültüründe havlu yerine kullanılırdı. Günümüzde daha çok havlu kullanılmakta antik değere bürünen peşkirler artık vitrinlerde dekoratif bir görünüm kazanmaktadır.

Son yıllara kadar Anadolunun çeşitli yerlerinde her evde bir tezgâh vardı; bazen bir evde iki üç çeşit ayrı tezgâhın çalıştığı olurdu. Kadınlar, kızlar ev içi yaşamlarını tezgâh başında değerlendirir, peşkir, giysi, halı, kilim ve yaygı dokurlardı. Bu bir yaşam tarzıydı. Kız çocukları dokuma işini annelerinden öğrenirdi. Kınalı eller mekik tutar, mekiklerdeki renkli iplikler tezgahtaki çözgüler arasında gidip gelirdi. Kız çocukları dokumayı tezgâh başında oyuncakla oynar gibi öğrenir ve küçük yaşta ustalaşırlardı.